UYUM SÜRECİ NEDİR?
Sevgili Aileler,
Nihayet o gün geldi ve çocuğunuzun okul yolculuğu başlıyor…. Bu heyecan verici yolculuğun ilk adımında sizlerle birlikte olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. Okul öncesi dönem, çocukların gelişiminin en hızlı olduğu, merak duygularının en yoğun yaşandığı ve sosyal becerilerinin filizlendiği çok kıymetli bir dönemdir. Aynı zamanda çocuklar için okul, yepyeni bir çevre, yeni arkadaşlıklar ve keşfedilecek bambaşka bir dünya demektir. Tüm bu yeniliklerin bir arada olması, doğal olarak bir uyum sürecini de beraberinde getirir.
Çocuğunuzun okula alışma sürecinde bazı iniş çıkışlar yaşaması son derece doğaldır. Her çocuğun uyum süreci kendine özgüdür. Kimi çocuk birkaç gün içinde alışabilirken, kimisi için bu süreç birkaç haftayı bulabilir. Aileler olarak sizler de bu geçiş sürecinde bazı zorluklar ve duygusal dalgalanmalar yaşayabilirsiniz. Tüm bunların sürecin doğal ve geçici bir parçası olduğunu bilmelisiniz. Okul, aile ve velinin güçlü bir iletişim içinde olması, iş birliği yapması süreci kolaylaştırır. Başarılı geçen bir uyum süreci ise ilerleyen yıllardaki akademik başarının ve okul sevgisinin temelini oluşturur. Böylece çocuk, eğitim hayatına olumlu bir bakış açısıyla yaklaşır.
UYUM SADECE ÇOCUK İÇİN MİDİR?
Okula başlama süreci yalnızca çocuklar için değil, aileler için de büyük bir değişimdir.
Çocuğundan ilk kez ayrılan ebeveynler olarak kaygı, suçluluk, hatta hüzün hissetmeniz çok doğaldır. Bu duygular, güçlü bir bağın ve sevginin göstergesidir. Ancak bu dönemi daha sağlıklı atlatabilmek için, sizlerin de bu değişime duygusal olarak hazırlanması önemlidir.
Aklınızdan “Çocuğum bensiz ne yapacak?”, “Ya ağlarsa?”, “Keşke biraz daha bekleseydik.” gibi düşünceler geçebilir. Bu düşünceleri bastırmak yerine, gerçekçi ve destekleyici bir bakış açısıyla değerlendirmek önemlidir. Unutmayın, bu süreçte yalnız değilsiniz!
Çocuğunuzun sınıf ve okul rehber öğretmeni, sizlere bu süreçte eşlik etmek üzere yanınızda olacak profesyonellerdir. Okul yönetimi tarafından hazırlanan uyum haftası takvimi sizlerle paylaşılacaktır. Her türlü soru, kaygı ya da merak ettiğiniz konuda okul çalışanlarına danışmaktan çekinmeyin. Bu, süreci daha sağlıklı ve güvenli hâle getirmenin ilk adımıdır.
OKULA YENİ BAŞLAYAN ÇOCUKLAR NELER DÜŞÜNÜR?
Okulun ilk günleri bazı çocuklar için oyun ve keşif demekken, bazıları için belirsizlik ve kaygı anlamına gelebilir. Bu süreçte yaşanan duygusal karmaşa son derece doğaldır. Her çocuk bu süreci farklı biçimlerde yaşar ve çocuğunuzun kafasında bazı sorular olabilir.
- Neden anne babamdan ayrılıyorum?
- Neden anne babamdan ayrılıyorum?
- Anne babam beni almaya gelecek mi?
- Ben yokken ailem ne yapıyor?
- Öğretmenim beni sevecek ve koruyacak mı?
- Benle arkadaş olurlar mı?
- Okulda kaybolur muyum?
- Okuldaki bu çocuklar kim?
gibi sorularla baş etmeye çalışabilir.
Çocuğunuz bu soruları size açıkça dile getirmese bile beden diliyle ve davranışlarıyla gösterebilir.
ÇOCUĞU OKULA BAŞLAYAN ANNE-BABALARIN AKLINDAN GEÇENLER
Çocuk yeni okuluna ve sınıfına aidiyet kazanırken aklında birtakım sorular ve düşünceler oluşabilmektedir. Özellikle uyum sürecinde oluşabilecek sorular ve düşüncelerden bazıları aşağıdaki gibidir:
- Evimden neden ayrılıyorum?
- Okul nasıl bir yer?
- Öğretmenim nasıl birisi?
- Sınıfı bulamazsam ne yapacağım?
- Beni okuldan almaya gelmezlerse!
- Arkadaşlarım benimle oynamazsa!
- Ailem ben yokken evde ne yapıyor?
- Tuvaletim geldiğinde tuvaletin yerini bulamazsam ne yapacağım?
Doğru yürütülen bir uyum süreci ile çocuklar akıllarındaki bu soruları ve düşünceleri okula devam ettikleri süre zarfında giderir ve endişelerinin birçoğunun gerçek olmadığının farkına varır.
Çocuğunuzun okula başlaması onun kadar sizleri de heyecanlandıran ve zaman zaman kaygılandıran bir süreç olabilmektedir. Zamanınızın büyük bölümünde ilgilendiğiniz, her hareketinden haberdar olduğunuz çocuklar artık okulda ve öğretmenleriyle birlikte olacaktır. Çocuğunuz okula yeni başladığında aklınızda şu sorular ve düşünceler oluşabilmektedir:
- Okulda neler öğrenecek?
- Çocuğumun öğretmeniyle ilişkisi nasıl olacak?
- Çocuğumun arkadaşlarıyla ilişkisi nasıl olacak?
- Öz bakım gereksinimlerini giderebilecek mi?
- Uzun süre ondan nasıl ayrı kalacağım?
- O, biz olmadan durabilir mi?
- Sınıf ve okul ortamı güvenli mi?
- Bir şey olursa bilgilendirilecek miyim?
Ebeveynler olarak sizlerin de ilk defa deneyimlediği bu süreçte kaygılanmanız normaldir. Fakat duyguların bulaşıcı etkisinin olduğu unutulmamalı, çocuğunuzun yanında endişe ve korkularınızı yüksek sesle ifade etmemelisiniz. Sakin bir görünüme sahip olmalı ve size sorduğu soruları cevaplandırarak ona güven vermelisiniz. Sizin sakin olmanız çocuğunuzun da kendisini sakinleştirmesine yardımcı olacaktır. Tüm öğretmenlerimiz okula hazırlık ve çocukların okula uyumu konusunda bilgi ve beceri olarak yeterli donanıma sahiptir. Öğretmenlerimiz çocukların ve sizlerin kaygılarının farkındadır. Bu süreci öğretmeninizle iş birliği içerisinde yürütebilirsiniz.
OKULA UYUM PROBLEMİ YAŞAYAN ÇOCUKLARIN OLASI BAZI TEPKİLERİ
- Okula gitmeyeceğine dair pazarlık yapma
- Sıklıkla okula gitmek istemediğini söyleme
- Okula hazırlık aşamasına ağırdan davranma hazırlanma sürecini uzatma
- Bedensel şikâyetlerden bahsetme (Karnım ağrıyor, başım ağrıyor, midem bulanıyor yakınmaları)
- Okula geldiğinde kendisini getiren kişiye yapışma ve ondan ayrılmak istememe
- Okula getiren kişinin okuldan gitmesine izin vermeme, okul bitene kadar okulda kalmasını isteme
- Uzun süren ve şiddetli ağlama
- Sınıfın kapısında bekleme
- Sınıfa katılmadan sessizce bir köşede oturma
- Sık sık öğretmenine anne-babasının ne zaman geleceğini sorma
- Camdan dışarıyı seyretme, camdan ayrılmak istememe
Okula başlayan çocukların birçoğunda bu davranışların bir ya da birkaçı görülebilir. Uygun yaklaşım ve sürecin iyi yönetilmesiyle çocukta görülen bu davranışlar söner. Fakat bazı çocuklarda görülen bu davranışların sıklığı ve şiddetinde azalma meydana gelmez. Okula uyum problemi yaşayan çocuklarda görülen tepkiler takip edilmeli, gözlenen problem davranışların şiddeti ve sıklığı azalma göstermiyorsa psikolojik destek alınmalıdır.
UYUM SÜRECİNE AİLELER OLARAK NASIL HAZIRLANABİLİRSİNİZ?
Çocuğun Duygularını Kabul Edin ve Anlayışla Yaklaşın
Çocuğunuz bu süreçte kaygı, korku, heyecan gibi birçok farklı duygu yaşayabilir. Bu duygular çok doğaldır. Onu dikkatle dinleyin, duyduklarınıza hemen çözüm sunmak yerine yanında olduğunuzu hissettirin. “Bu duyguyu hissetmen çok normal.” gibi cümleler, çocuğunuza büyük güven verir.
Okul ve Öğretmene Güven Aşılayın
Okul ve öğretmeni olumlu bir dille anlatın. “Yemeğini yemezsen öğretmenine söylerim!” gibi söylemlerden kaçının. Bu tutum okuldan öğretmeninden korkmasına sebep olur. Kendi okul anılarınızı paylaşmanız da onu hem rahatlatır hem de heyecanlandırır.
Düzenli Günlük Rutin Oluşturun
Okul, düzen ve rutin gerektirir. Evde de benzer rutinleri oluşturmak (Her gece aynı saatte uyuma, ertesi güne hazırlık, sabah giyinme, kahvaltı vb.) okula uyumu kolaylaştırır. Bunun için birlikte takip edebileceğiniz eğlenceli bir takvim oluşturabilirsiniz.
Okul Hazırlığını Birlikte Yapın
Okul için gerekli olan giysi, boya kalemi ve benzeri malzemeleri birlikte seçebilirsiniz. Böylece okula aidiyet duygusu pekişecektir.
ÇOCUĞUMUN OKULA UYUM SÜRECİNDE NELER YAPABİLİRİM?
- Çocuğu okula götürecek kişi çocuğun kolayca ayrılabileceği biri olmalıdır. Onu okula kimin götüreceği hakkında önceden bilgilendiriniz. Ayrı kalacağınızı gizlemeyiniz.
- Çocuğunuzla vedalaşmayı uzun tutmayınız.
- Okul çıkışında onu almaya geleceğinizi kendisine söyleyiniz ve belirlediğiniz yerde çocuğunuzu almak için hazır bekleyiniz.
- Okula uyum sürecinde çocuğun okula devamı uyumun sağlanması açısından oldukça önemlidir. Elzem bir durum olmadığı müddetçe çocuğunuzun okula devamını sağlayınız.
- Okuldayken güvende olacağını, ne zaman isterse öğretmeninden yardım isteyebileceğini çocuğunuza hatırlatınız.
- Uyumda zorlanan bazı çocukların ebeveynlerine rehber öğretmen değerlendirmesi ve rehberliğinde kademeli uzaklaşmayı önermekteyiz: İlk gün, çocuğu okula getiren kişinin binanın içinde kalarak çocuğun istediği anda ona ulaşmasının sağlanması; ikinci gün, çocuğu okula getiren kişinin yarım gün bahçede oturması ve ona bilgi vererek ayrılıp okul çıkışı almaya gelmesi; üçüncü gün, okula getiren kişinin çocuğu okula getirip bırakması ve okul çıkışında almaya gelmesi şeklinde uygulanır.
- Çocuğunuz sizden ayrılacağını ve ayrılırken ağlamasının hiçbir şeyi değiştirmeyeceğini kesinlikle anlamalıdır. Burada önemli olan nokta, sizin okuldan ayrılmanızla birlikte çocuğunuzun gözyaşlarının azalarak bitmesidir. Eğer sizin ardınızdan çocuğun sınıfta ağlaması gün boyu sürerse bir uzmanın yardımına başvurmak gerekebilir.
OKULA UYUM SÜRECİNDE ÇOCUĞUNUZLA NELER KONUŞABİLİRSİNİZ?
- Bugün arkadaşlarınla neler yaptın?
- Sınıfında yeni fark ettiğin ne oldu?
- Bugün yeni neler öğrendin?
- Sınıfta en çok hangi merkezde oynamayı sevdin? Neden?
- Bugün okulda kendini nasıl hissettin?
- Bugün yeni bir oyun öğrendin mi? Öğrendiysen birlikte oynayalım mı?
- Bugün okulda en keyif aldığın an hangisiydi?
ÇOCUĞUM HAKKINDA OKULDA KİMİNLE KONUŞMALIYIM?
Çocuğunuz hakkında öncelikle öğretmeniyle konuşabilirsiniz. Öğretmeniniz, sizin aklınızda var olan sorularla daha önce karşılaşmış ve bu konularda çeşitli çözümler geliştirmiştir. Öğretmeniniz kendi çözüm alanı içinde olan konularda size yardımcı olacaktır. Eğer onun çözüm alanı içinde değilse sizi sorunuza göre ilgili kişiye veya kuruma yönlendirecektir.
Çocuğunuzun psikolojik durumu, uyum sorunları konularında ise okul rehberlik servisinden destek alabilirsiniz.
